نوید شاهد | فرهنگ ایثار و شهادت

ايثار و شهادت ، مفاهيمي ارزشمند در همه ي جوامع بشري هستند . همه ي ملّت ها به فداكاران ، جانبازان و سلحشوران خود به ديده احترام مي نگرند ؛ ليكن شيوه هاي اين تقدسگرايي و احترام متفاوت است . درآموزه هاي اسلامي ، جوهره فرهنگ ايثار و شهادت از خودگذشتگي ، اخلاص و آزادمنشي هوشمندانه و هدفمند است.ترويج و اشاعه ي فرهنگ ايثارو شهادت ، آثار بسيار مثبت اخلاقي ،اعتقادي ، سياسي ، اقتصادي ، فرهنگي را در بر دارد . اين مقاله، عواملي كه موجب رشد و انحطاط فرهنگ ايثار و شهادت بوده را با تاكيد بر قرآن و روايت جستجو كرده و هريك از عوامل رشد وانحطاط را مورد بررسي قرار داده است.

شهيد واژه اي است به معناي حاضر، ناظر، گواه، امين در شهادت، خبر دهنده راستين، امين، آگاه، محسوس و مشهود، كسيكه همه چشم ها به اوست، نمونه، الگو، مراقب، دريافتن و اشهاد يعني حاضر گردانيدن و كشته شدن در راه خدا، و در فرهنگ قرآني از شهادت با تعبير «قتل في سبيل الله» ياد شده است. اين مرگ را شهادت و كشتگان را شهيد مي نامند؛ و شهادت مرگ سرخ و مقدسي است كه انسان آزاده با شناخت كامل، آن را در راه عقيده و ايده اي مقدس انتخاب مي كند.

شعردفاع مقدس اگرچه عمري كوتاه دارد، به جرات مي توان آن راتبلورخالص ترين انديشه هاي الهي وباورهاي ديني ملت مسلمان وشهيد پرورايران اسلامي داشت. دراين مقاله، تلاش نگارندگان برآن است تابه بررسي جلوۀ قرآن كريم درجاي جاي شعردفاع مقدس بپردازند، دراين راستا آثارگروهي ازمشهورترين بزرگان شعردفاع مقدس بررسي گرديد تا ميزان توجه اين شاعران متعهد به آيات ومضامين قرآني مشخص گردد، آيات ومضامين واشارات قرآني موجود درآنها مدنظرقرارگرفت، اميد است اين تلاش مورد قبول خانواده شعروادب قرارگيرد.

يكي از سنّت هاي حاكم در جهان هستي، سنّت امداد الهي است. براساس اين سنّت، خداوند به عدّه اي از بندگان خاص در زندگي مدد مي رساند و آن ها را با ملكوت آسمان ها و زمين آشنا ساخته و از برخي حوادث با خبر مي سازد. ايثارگران جنگ تحميلي و خانواده هاي معظّم آن ها در پاره اي از موارد از اين سنّت بهرهمند بودند. اين مقاله با بررسي شروط بهره مندي از سنّت امداد الهي در قرآن و حديث، و بيان كيفيّت و شكل هاي اين امداد با بررسي زندگي تعدادي از ايثارگران و مصاحبه با خانواده هاي آن ها به اين نتيجه رسيده است كه آن ها گاهي از سروش غيبي كه به معناي القاي امري در قلب از ملاء اعلي است، بهره مند بودند و اين سروش غيبي كه از مصاديق امداد الهي است، همواره مشوّق ايثارگران در جهاد با دشمن و تسكين بخش آلام روحي خانواده شهيدان است.

چكيده جنگ به حكم عاطفۀ انساني، مردود و ناپسند؛ امّا به حكم عقل و استدلال، مورد قبول است و در برابر دشمن متجاوز و ستمگر، چاره اي جز مقاومت و دفاع نيست و براي دفاع از جان و مال و سرزمين و عقيده، راهي غير از ايثار و از خودگذشتگي وجود ندارد. اسلام كه دين فطرت و عقل است، به اين موضوع توجّه دارد و در مواقع ضروري با فرمان جهاد و دفاع، چارۀ كار را انديشيده است. نگارنده در اين مقاله ، پس از پژوهش در پيشينۀ تحقيق، و بيان چيستي فرهنگ ايثار و شهادت، آسيب هايي كه در قرآن و سنّت در ارتباط با موضوع وجود دارد، شناسايي كرده و اين آسيب ها را در بُعد اعتقادي و اقتصادي و سياسي توضيح داده است. آنگاه پس از بيان چگونگي بر طرف كردن آسيب ها به عوامل و راهكارهايي اشاره مي كند كه اعتقاد به آن ها، حسِّ از خودگذشتگي را در انسان ها تقويت مي كند و آن ها را آگاهانه و هدفمند به سوي مرگ سرخ مي خواند، به گونه اي كه اولياي خدا با اين تعاليم، عاشق شهادت گشته¬اند و آن را در دعاي خويش از خدا طلب مي كنند. مقاله با چند پيشنهاد در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت پايان مي يابد.

والدين اولين كساني هستند كه در ارضاي عواطف انساني و فراهم ساختن معيشت اقتصادي كودكان و ساختن آينده ي درخشان آن ها نقش كليدي داشته و هميشه در تلاش و تكاپو هستند. اما ممكن است شهادت پدر، اين تلاش را متوقف سازد و كودك نسبت به آينده ي خويش احساس دلسردي و نااميدي كرده و در انواع بيماري هاي روحي فرو رود. با توجّه به ويژگي هاي اين قشر و حقوقي كه شهيدان بر همه ي مسلمين دارند، آيا اسلام كه دين جامع و جهاني است به آينده ي كودكان شاهد از نظر اقتصادي و عاطفي و فرهنگي توجه نموده است؟ چگونه؟ در اين مقاله نويسنده با رجوع به قرآن و حديث و سيره ي معصومين عليهمالسلام، كوشيده است تا نگاه اسلام را به اين قشر آسيب پذير مورد بررسي و تحليل قرار دهد.

نوشتار حاضر در پي آن است تا با مقايسه جايگاه زن در دو مكتب اسلام و غرب نگرش اين دو مكتب را به حضور زن در عرصه هاي اجتماعي، سياسي و دفاعي بررسي كند. براي اين مهم نخست به بررسي جايگاه زن در قرآن و سنت نبوي به عنوان دو پايه اصلي مكتب اسلام و در مسيحيت و فلسفه غرب به عنوان دو مولفه مهم تشكيل دهند مكتب غرب مي پردازد و قضاوت آنها را در مورد جايگاه زن در عرصه هاي عمومي بررسي مي كند سپس چگونگي و چرايي حضور زنان غربي در عرصه هاي عمومي را بررسي مي كند و در پايان با مقايسه نگرش دو مكتب اسلام و غرب به حضور زن در عرصه هاي عمومي از مباحث مطروحه نتيجه گيري مي نمايد. فرضيه محوري كه اين پژوهش در پي آزمايش آن است: نگرش مثبت اسلام به حضور زنان در عرصه هاي سياسي، اجتماعي و دفاعي مبتني بر باورمندي اين دين به حق، توانايي و قابليت و حفظ كرامت زنان است به همين خاطر است كه اين حضور از همان آغاز ظهور اسلام به رسميت شناخته مي شود اما مسيحيت و فلسفه به عنوان دو مولفه مهم تشكيل دهنده مكتب غرب، زن را واجد قابليت، عقلانيت و حق حضور در اين عرصه ها نمي دانند و حضور زنان در عرصه هاي عمومي واكنشي انفعالي به شرايط خاص بوده است. كه در رهگذر اين حضور، شأن و كرامت انساني آنها خدشه دار شده است.