نوید شاهد | فرهنگ ایثار و شهادت

ايران اسلامي به علت داشتن هويت ديني و اعتقادي خود كه از پايه هاي اصلي تمدن و فرهنگ پر بار اين كشور بزرگ است، منشأ پيدايش چشمه هاي وسيع و جوشان علم و دانايي و حماسه هاي جاودانه مقاومت و پايداري همراه با اخلاق و فضيلت هاي انساني بوده است كه با اتصال و پيوند به انقلاب اسلامي، زمينه ساز گسترش فرهنگ ناب اسلامي بر مبناي توحيد و آرمان هاي ملي و مذهبي شده است. فرهنگ ايثار و شهادت، كليد فتح و گسترش اين فرهنگ و ضامن حفظ، بقا و ترويج ارزش هاي انساني در عرصه هاي مختلف است. ترويج فرهنگ ايثار و شهادت، يكي از اهداف و سياست هاي فرهنگي جمهوري اسلامي مصوّب شوراي عالي انقلاب فرهنگي در جلسه 288 در سال 1371 است كه به عنوان زير بخش حوزة فرهنگ در نظام برنامه ريزي فرهنگي در برنامه هاي توسعه كشور مورد توجه قرار گرفته است. در اين راستا، نهادهاي فرهنگي بر اساس قوانين سالانه بودجه مكلّف به اجراي سياست هاي فرهنگي و از جمله ترويج فرهنگ ايثار و شهادت هستند. اعتبارات حوزه فرهنگ در قوانين سالانه بودجه در فصل امور اجتماعي به منظور تحقق اهداف فرهنگي جمهوري اسلامي تعريف شده است. سهمي از اين اعتبارات مربوط به حوزه فرهنگ ايثار و شهادت است كه قوانين برنامه، نهادهايي را نيز بدين منظور مكلّف نموده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسي بودجه و اعتبارات حوزه فرهنگ در طول برنامه هاي توسعه جمهوري اسلامي ايران (84-1368) و مقايسه آن با بودجه عمومي دولت و بررسي سهم بودجه فرهنگي در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت است. براي دستيابي به اين هدف، با بررسي قوانين برنامه هاي توسعه و قوانين بودجه به عنوان جامعه آماري از روش تحليل محتوا استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان مي دهد كه سهم بودجه فرهنگي در مقايسه با بودجه عمومي كشور از رشد نسبي برخوردار بوده است و همزمان با توسعة نهادهاي فرهنگي ترويج فرهنگ ايثار و شهادت بر آن تأكيد شده و بخشي از اعتبارات دستگاه هاي فرهنگي به اين موضوع اختصاص يافته است.

زيباشناسي در لغتنامه دهخدا به شناخت زيبايي اطلاق شده است و آن رشته اي از روانشناسي است كه هدف آن جمال و هنر است و درباره مجموعه انفعالات و احساسات دروني و زيبايي و زشتي است. زيبايي ها به دو بخش عمده مادي و معنوي تقسيم مي شوند و زيبايي شناسي در فرهنگ ايثار و شهادت؛ يعني عبور از خود و به خدا رسيدن، و تماشاگر جلوه حق بودن و نظر به وجه الله. هر آنچه رنگ خدايي داشته باشد، زيباست وآنچه در تعاريف از نوع پديدارشناسي باشد، احتياج به آرايه ندارد. اهداف انجام اين تحقيق، تبيين زيبايي هاي فرهنگ ايثار و شهادت از ديدگاه جامعه علمي و دانشگاهي، بررسي وجه مشترك آنان از تعاريف و خاطرات جبهه و جنگ، بررسي راهكارهاي ترسيم و ارائه زيبايي هاي فرهنگ ايثار و شهادت و نقش جامعه علمي در ارائه اين فرهنگ است. آسيب شناسي روش هاي فعلي در ترويج زيبايي هاي فرهنگ ايثار و شهادت، و بررسي لزوم وجود واحد درسي دانشگاهي مرتبط با فرهنگ ايثار و پايداري و جايگاه فعلي زيبايي¬هاي فرهنگ ايثار و شهادت از ديگر اهداف اين تحقيق بوده است. لزوم تشكيل اتاق فكر براي به توافق رسيدن بر سر كليد واژه¬ها و كاركردي نمودن آنها، معجزه قلم و قدرت هنر در به تصوير كشيدن و ترسيم ارزش هاي جبهه و جنگ، فرا مكان و فرازماني بودن تأثير واقعيت هاي جبهه و جنگ به دور از هرگونه مغالطه كاري و تفريط و افراط و آشنايي با ادبيات جوانان امروزي، از ديگر ديدگاه هاي مشترك جامعه آماري است. كه بسترساز پذيرش زيبايي هاي فرهنگ ايثار و شهادت از طرف جامعه جوان كنوني است. روش تحقيق در اين پژوهش، استفاده از پرسشنامه بود كه در آن ده پرسش درزمينة زيبايي¬هاي فرهنگ ايثار و شهادت مطرح شد كه پنج پرسش به صورت مشترك و بقيه متناسب با موقعيت فردي و اجتماعي جامعه آماري است. شايان ذكر است كه جامعه آماري در اين تحقيق بيست نفر بوده اند كه وجه مشترك همة آنها در درجه اول؛ علمي و دانشگاهي بودن آنها و در درجه دوم؛ آشنا بودن با مسايل و امور مرتبط با فرهنگ ايثار و شهادت بوده است. نتايج اين تحقيق نشان داد كه متأسفانه برخي موارد جايگاه ترويج زيبايي¬هاي فرهنگ ايثار و شهادت، با جايگاه واقعي و متناسب با فرمايش هاي مقام معظم رهبري و بزرگان عرصه فرهنگ، علم و هنر و نيز فرصت هاي موجود در اين زمينه فاصله دارد و يا به قولي گاهي زياد فكر كردن نشانه آدمهاي بي حال و بي رمق است كه جربزه كار كردن ندارند؛ مثل برخي كه نمي خواهند براي ارزش دادن به جنگ و انقلاب به رغم امكانات و سرمايه هاي مادي و معنوي موجود- هزينه اي بپردازند؛ چه رسد به اينكه بخواهند زيبايي هاي فرهنگ ايثار و شهادت را كه ريشه عميق فلسفي، عرفاني، اخلاقي، اجتماعي و الهي در فرهنگ زيباي عاشوراي 61 هجري دارد و مصداق بارز جمله بزرگ بانوي صبر و استقامت زينب كبري(س)،"ما رايتُ الّا جَميلاً " است، به تصوير بكشند.

گفتمان جهاني شدن، امروزه يكي از جدي ترين و مهمترين واژه هاي رايج در سطح نخبگان و مراكز علمي و فرهنگي كشورهاست؛ هر چند اتفاق نظري درباره مفهوم جهاني شدن وجود ندارد و تعاريف گوناگوني از آن ارايه شده است. در عين حال ، جهاني شدن حركت به سوي يك جامعة جهاني، فشردگي جهان و تبديل شدن آن به مكاني واحد را كه امري حتمي است، در ذهن متبادر مي سازد. در مقاله حاضر، با بررسي مفاهيم ، تعاريف و تاريخچه جهاني شدن، به تفاوتهاي جهاني شدن با جهاني بودن و جهاني سازي پرداخته خواهد شد. با بررسي ابعاد مختلف جهاني شدن، به فرصت ها و تهديدهاي فرهنگي حاصل از آن، و فرهنگ ايثار وشهادت در اين عرصه، به عنوان فرصتي براي ترويج فرهنگ مقاومت و پايداري به منظور برون رفت از بحران هويت و حفظ و تثبيت هويت ملي پرداخته مي شود. فرهنگ ايثار وشهادت مي تواند تهديدهاي حاصل از جهاني شدن را به فرصتي براي حفظ ارزشها تبديل كند. تأكيد اصلي پژوهش حاضر بر ابعاد جهاني شدن فرهنگ و انواع واكنش هاي ملل و فرهنگهاي مختلف ومتغيرهاي تأثيرگذار در اين عرصه است. در اين پژوهش، به جهاني شدن فرهنگي و احياي نقش تمدن ايراني ـ اسلامي و گسترش و افزايش سهم آن در آينده فرهنگ ها و مقابله با يكسان سازي فرهنگي و ارايه الگوها و سبك زندگي معنوي به عنوان نياز عصر حاضر پرداخته شده است. به منظور دستيابي به اهداف پژوهش حاضر، با مروري بر ديدگاهها و نظريات و اسناد مكتوب موضوع جهاني شدن از روش تحليلي استفاده شده است. نتايج يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه در دوره جهاني شدن، فرهنگ ايثار و شهادت، نمونه و الگويي براي گسترش فرهنگ با رويكرد انقلابي به جامعه در دوران معاصر خواهد بود.

ترويج فرهنگ ايثار و شهادت وظيفه ملي و فراسازماني است "ملتي كه با فرهنگ شهادت طلبي آراسته شود شكست ناپذير است"امام اخميني (ره)" تاثير عظيم فرهنگ غني ايثار و شهادت در گستره جهان بيني اسلام ناب محمدي(ص) از جلوه هاي فراموش ناشدني اين آخرين دين الهي است. فرايند اين تاثير را مي توان از صدر اسلام تاكنون به شكل كاملا واضح و روشن در تمام زواياي اجتماعي اقتصايد امت هاي اسلامي در هر گوشه جهان ديد

بي شك شوراهاي اسلامي شهر و روستا از مهمترين دستاوردهاي انقلاب اسلامي و بارزترين نهاد مشاركت مردم در يك نظام دموكراتيك و در چارچوب قانونمند نظام اسلامي مردم ايران است

دنياي معاصر با بحراني عظيم تحت عنوان بحران ارزشها مواجه شده است. بحراني كه بواسطة دور ماندن از ارزشهاي بشري ، الهي و ديني پديد آمده است. به همين جهت يكي از دغدغه هاي مهم متفكران بشردوست در دنياي جديد ، ترويج ارزشهاي انساني در عرصة دنياي كنوني مي باشد. يكي از ارزشهاي مهم بشري كه از ديرباز مورد توجه اديان و ملل مختلف قرار گرفته است، ايثار و شهادت مي باشد. اين موضوع در سطح وسيع در ادبيات و تاريخ و فرهنگ اساطير ملي و مذهبي ايران ديده مي شود و دفاع مقدس با بروز جنگ تحميلي از سوي عراق به جمهوري اسلامي ايران ، منجر به رواج مفاهيم ارزشي از قبيل فرهنگ ايثار و شهادت جايگاه ويژه اي در ميان مردم بويژه نوجوانان و جوانان شد و حفظ و پاسداري از ارزشهائي كه حاصل خون صدهاهزار شهيد و ايثار گراست ، تبديل به يكي از دغدغه هاي اصلي نهادهاي مختلف ، از جمله آموزش و پرورش گرديد.

فرهنگ شهادت به عنوان يكي از حياتي ترين و ارزشمندترين سرمايه ها و دست يافته هاي ملت قهرمان و شجاع ايران اسلامي در طي هشت سال جنگ تحميلي و دفاع مقدس محسوب مي گردد. حاصل حضور سلحشورانه و شجاعانه فرزندان رشيد اين آب و خاك، برادران غيور اين سرزمين، پدران توانمند اين ميهن و خواهران، دختران و مادران شجاع و مقاوم ايران سرفراز، در پشت جبهه و در خط حمله و صحنه كارزار، در طول اين هشت سال شكوه ديدني، در نمادينه ترين شكل خود زمينه هايي را بوجود آورد كه طي آن فرهنگ شهادت و روحيه ازخودگذشتگي در سرتاسر كالبد زميني عصر امروز دميدن يافته است. در اين مقاله سعي شده است تا با ارائه مدلي تلفيقي، ارتباط ميان طرح تكريم مردم و جلب رضايت ارباب رجوع در نظام اداري كشور را با فرهنگ شهادت و بويژه مصاديق خاص آن كه برخاسته از منابع فرهنگي اين حوزه مي باشد مورد تحليل قرار گيرد. و در نهايت مدلي ارائه شود تا بر طبق آن بتوان اجراي طرح تكريم را از طريق ترويج فرهنگ شهادت عملياتي نمود. ساختار مقاله از سه بخش عمده تشكيل شده است: در بخش نخست به اجمال تعاريف و مفاهيم مربوط به فرهنگ شهادت و همچنين منابع و مصاديق آن(با تاكيد ويژه برحماسه خرمشهر) مرور مي شود. قسمت دوم نيز به تشريح و تبيين فلسفه و مباني طرح تكريم بطوركلي و كاربردهاي مورد انتظار آن در حوزه خدمات رساني به مردم خواهد پرداخت. روح اصلي سخن در بخش سوم بيان مي شود كه طي آن با تركيب مفاهيم و الگوهاي گزارش شده در قبل، نسبت به ارائه و تشريح مدلي تلفيقي در زمينه رابطه ميان طرح تكريم و فرهنگ شهادت اقدام خواهد شد. مصاديق مختلف اين ارتباط دوگانه در آن به تفصيل توضيح داده مي شود.